«Diversa Theologiae naturalis systemata»: Christian Wolff’s Ways to God

Journal title RIVISTA DI STORIA DELLA FILOSOFIA
Author/s Gualtiero Lorini
Publishing Year 2021 Issue 2021/4 Language English
Pages 22 P. 760-781 File size 257 KB
DOI 10.3280/SF2021-004008
DOI is like a bar code for intellectual property: to have more infomation click here

Below, you can see the article first page

If you want to buy this article in PDF format, you can do it, following the instructions to buy download credits

Article preview

FrancoAngeli is member of Publishers International Linking Association, Inc (PILA), a not-for-profit association which run the CrossRef service enabling links to and from online scholarly content.

Keywords: Wolff, history of metaphysics, a priori demonstration, cosmology.

  1. - PPU: Philosophia practica universalis, mathematica methodo conscripta, Typis C. Goezi, Lipsiae 1703, then in Meletemata mathematico-philosophica cum erudito orbe literarum commercio communicata, Renger, Halae Magdeburgicae 1755, pp. 189-223, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 35, Olms, Hildesheim 1974.
  2. - DA: Dissertatio algebraica de algorithmo infinitesimali differentiali, Goetze, Lipsiae 1704, then in Meletemata mathematico-philosophica cum erudito orbe literarum commercio communicata, Renger, Halae Magdeburgicae 1755, pp. 267-290, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 35, Olms, Hildesheim 1974.
  3. - German Logic: Vernünfftige Gedancken von den Kräften des menschlichen Verstandes und ihrem richtigen Gebrauche in Erkenntnis der Wahrheit, Renger, Halle 1713, repr. in Gesammelte Werke, I Abteilung - Deutsche Schriften, vol. 1, ed. by H.W. Arndt, Olms, Hildesheim 1965.
  4. - Theis 2011: Robert Theis, «Ut & scias, & credas, quae simul sciri & credi possunt»: Aspekte der Wolffschen Theologie, «Aufklärung», 23 (2011), pp. 17-39.
  5. - RP: Ratio praelectionum wolffianarum in mathesin et philosophiam universam, Renger, Halae 1718, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 36, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1972.
  6. - GM: Vernünfftige Gedancken von Gott, der Welt und der Seele des Menschen auch allen Dingen überhaupt, Renger, Halle 1720, repr. in Gesammelte Werke, I Abteilung - Deutsche Schriften, vol. 2, ed. By C.A. Corr, Olms, Hildesheim 1983.
  7. - LC: De differentia nexus rerum sapientis et fatalis necessitatis, nec non systematis harmoniae praestabilitae et hypothesium Spinosae luculenta commentatio, in qua simul genuina Dei existentiam demonstrandi ratio expenditur et multa religionis naturalis capita illustrantur, Renger, Halae Magdeburgicae 1724, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 9, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1983.
  8. - HsM: Horæ subsecivæ Marbugenses quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur, Moroni, Veronae 1770, in particular: De methodo existentiam Dei ex Ordine Naturae demonstrandi [1730], pp. 367-373.
  9. - DP: Discursus praeliminaris de philosophia in genere, Renger, Francofurti et Lipsiae 1728, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 1.1, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1983, Engl. trans. by R.J. Blackwell, Bobbs-Merrill, Inidianapolis-New York 1963.
  10. - Ontol: Philosophia prima sive Ontologia, methodo scientifica pertractata, qua omnis cognitionis humanae principia continentur, Renger, Francofurti et Lipsiae 1730, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 3, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1962.
  11. - CG: Cosmologia generalis, methodo scientifica pertractata, Renger, Francofurti et Lipsiae 1731, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 4, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1964.
  12. - PE: Psychologia empirica, methodo scientifica pertractata, Renger, Francofurti et Lipsiae 1732, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften,vol. 5, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1968.
  13. - TN-I: Theologia naturalis, methodo scientifica pertractata, Pars prior, Renger, Francofurti et Lipsiae 1736, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, voll. 7.1-2, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1978.
  14. - TN-II: Theologia naturalis, methodo scientifica pertractata, Pars posterior, Renger, Francofurti et Lipsiae 1737, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 8, ed. by J. École, Olms, Hildesheim 1981.
  15. - Philosophia moralis sive ethica, methodo scientifica pertractata, Pars tertia, Renger, Halae Magdeburgicae 1751, repr. in Gesammelte Werke, II Abteilung - Lateinische Schriften, vol. 14, Olms, Hildesheim 1970.
  16. Thomas Aquinas, Summa theologiae, Editio Leonina, T. IV-XII, Roma, 1888-1906.
  17. - Thomas Aquinas, Summa contra gentiles, Editio Leonina, T. XIII-XV, Roma 1918-1930.
  18. - Thomas Aquinas, Quaestiones disputatae De Veritate, Editio Leonina, T. XXIII.1-3, Editori di San Tommaso, Roma 1972-1976.
  19. - Thomas Aquinas, Scriptum super Libros Sententiarum Magistri Petri Lombardi Episcopi Parisiensis, Lethielleux, Paris, 1929.
  20. - Bilfinger, Georg Bernhard, Dilucidationes philosophicae de Deo, anima humana, mundo, et generalibus rerum affectionibus, Tubingae, Cottae 1725 (Editio Nova 1740, 1763, 1768); repr. in repr. in Christian Wolff, Gesammelte Werke, III Abteilung - Materialien und Dokumente, vol. 18, Olms, Hildesheim 1982.
  21. - Ludovico Carboni di Costacciaro, Compendium absolutissimum totius Summae Theologiae D. Thomae Aquinatis, Cholinus et Butgenius, Coloniae 1609 (Variscus et De Paganinis, Venetiis 1587).
  22. - Leibniz, Gottfried Wilhelm, Meditationes de cognitione, veritate et ideis [1684], in Die philosophischen Schriften [PS], 7 voll., ed. by C.I. Gerhardt, Weidmannsche Buchhandlung, Berlin 1875-1890; repr. Olms, Hildesheim-New York 1960-1961, vol. 4; Engl. trans. by Roger Ariew and Daniel Garber, in G.W. Leibniz, Philosophical Essays, Hackett, Indianapolis-Cambridge 1989, pp. 23-27.
  23. - Leibniz, Gottfried Wilhelm, Nouveaux Essais sur l’entendement humain [1765], in Die philosophischen Schriften [PS], 7 voll., ed. by C.I. Gerhardt, Weidmannsche Buchhandlung, Berlin 1875-1890; repr. Olms, Hildesheim-New York 1960-1961, vol. 5; Engl. trans. by Peter Remnant and Jonathan Bennet, Cambridge University Press, Cambridge 1996.
  24. - Thümmig, Ludwig Philipp, Institutiones philosophiae wolfianae, in usus academicos adornatae, 2 voll. (here v. 1), Renger, Francofurti et Lipsiae 1725-1726; repr. in repr. in Christian Wolff, Gesammelte Werke, III Abteilung - Materialien und Dokumente, vol. 19, Olms, Hildesheim 1977.
  25. - Arnaud 2007: Thierry Arnaud, La fondation de la Théologie naturelle dans le système de la Métaphysique allemande, in Jürgen Stolzenberg and Olivier-Pierre Rudolf (Eds.), Christian Wolff und die europäische Aufklärung. Akten des 1. Internationalen Christian-Wolff-Kongresses, vol. 2, in C. Wolff, Gesammelte Werke, III Abteilung - Materialien und Dokumente, vol. 102, Olms, Hildesheim 2007, pp. 25-38.
  26. - Barth 2007: Ulrich Barth, Von der Theologia naturalis zur natürlichen Religion: Wolff-Reimarus-Spalding, in Jürgen Stolzenberg and Olivier-Pierre Rudolf (Eds.), Christian Wolff und die europäische Aufklärung. Akten des 1. Internationalen Christian-Wolff-Kongresses, vol. 1, in C. Wolff, Gesammelte Werke, III Abteilung - Materialien und Dokumente, vol. 101, Olms, Hildesheim 2007, pp. 247-274.
  27. - Bissinger 1970: Anton Bissinger, Die Struktur der Gotteserkenntnis. Studien zur Philosophie Christian Wolffs, Bouvier, Bonn 1970.
  28. - Campo 1980 (19391): Mariano Campo, Cristiano Wolff e il razionalismo precritico, in C. Wolff, in Gesammelte Werke, III Abteilung - Materialien und Dokumente, vol. 9, Olms, Hildesheim 1980 (Vita e Pensiero, Milano 1939).
  29. - Corr 1973: Charles A. Corr, The Existence of God, Natural Theology and Christian Wolff, «International Journal for Philosophy of Religion», 4 (1973), 2, pp. 105-118.
  30. - École 1979: Jean École, Les preuves wolffiennes de l’existence de Dieu, «Archives de Philosophie», 42 (1979), 3, pp. 381-396.
  31. - Favaretti 2011: Matteo Favaretti Camposampiero, Der psychotheologische Weg: Wolffs Rechtfertigung der Gotteserkenntnis, «Aufklärung», 23 (2011), pp. 71-96.
  32. - Honnefelder 1990: Ludger Honnefelder, Scientia transcendens. Die Formale Bestimmung der Seiendheit und Realität in der Metaphysik des Mittelalters und der Neuzeit, Meiner, Hamburg 1990.
  33. - Paccioni 2006: Jean-Paul Paccioni, Cet esprit de profondeur. Christian Wolff, l’ontologie et la métaphysique, Vrin, Paris 2006.
  34. - Paolinelli 1970: Marco Paolinelli, Fisico-teologia e principio di ragion sufficiente: I. Boyle, Maupertuis, Wolff, «Rivista di Filosofia Neo-Scolastica», 62 (1970), 5/6, pp. 574-633.
  35. - Paolinelli 1974: Marco Paolinelli, San Tommaso e Ch. Wolff sull’argomento ontologico, «Rivista di Filosofia Neo-Scolastica», 66 (1974), 2/4, pp. 897-945.
  36. - Ruello 1963: Francis Ruello, Christian Wolff et la Scolastique, «Traditio», 19 (1963), pp. 411-425.
  37. - Theis 2018: Robert Theis, Theologie, in Robert Theis and Alexander Aichele (Eds.), Handbuch Christian Wolff, Springer, Wiesbaden 2018, pp. 219-250.
  38. - Tommasi 2020: Francesco Valerio Tommasi, Analogie, Paradoxon, Dispositiv. Die Frage nach dem Objekt der Religionsphilosophie, «Rivista di Filosofia Neo-Scolastica», 112 (2020), 3, pp. 78

  • El sistema de Teología natural de Christian Wolff Ignacio Garay, in Anales del Seminario de Historia de la Filosofía /2024 pp.67
    DOI: 10.5209/ashf.80837

Gualtiero Lorini, «Diversa Theologiae naturalis systemata»: Christian Wolff’s Ways to God in "RIVISTA DI STORIA DELLA FILOSOFIA" 4/2021, pp 760-781, DOI: 10.3280/SF2021-004008